2005 yılı öğretim programında öğrencilerin yapılandırmacı öğrenme yaklaşımıyla yönlendirilmesi ve öğrenme ortamları ile öğretim stratejilerinin de “yapılandırmacı yaklaşımı” mümkün olduğunca yansıtması gerekliliği üzerinde durulmuştur . 2013 öğretim programında ise, daha bütüncül bir bakış açısı ile öğrencinin kendi öğrenmesinden sorumlu olduğu, sürece aktif katıldığı, bilgiyi zihninde yapılandırmaya imkân sağlayan “araştırma-sorgulamaya” dayalı öğrenme stratejisinin benimsendiği görülmektedir . Bu noktada dikkat çeken kısımlar; öğrencinin bilgiye ulaşma isteğini arttıran ve ona heyecan verecek olan araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme stratejisine ağırlık verildiği, öğretmenin öğrenciyi cesaretlendiren ve ona fen bilimlerinin değerlerini, önemini kavratan bir rehber olması gerekliliğidir. Ayrıca akran destekli ve işbirlikli öğrenmenin öneminin de vurgulandığı dikkat çekmektedir.
Öğretim programlarının öğrenme-öğretme süreçleri incelendiğinde her iki öğretim programının da öğrencinin aktif, öğretmenin ise rehber konumunda olması gerekliliğini belirttiği görülmektedir. Öğrenme ortamlarının düzenlenmesi ve öğrenmenin kalıcı olması için seçilecek stratejilerin değişiklikler gösterebileceği iki öğretim programında da belirtilmektedir ancak, 2013 öğretim programında bu stratejilerin daha çok araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme stratejisine göre tasarlanmasının altı çizilmektedir.
2013 öğretim programında öğrenme-öğretme sürecinde özellikle informal öğrenmelerin kullanılmasının tavsiye edildiği, öğrenmenin sınıf dışına doğal ortamlara taşınmasının gerektiği ve yaşanan süreçlerle ilgili argümanlar üretmenin öneminin üzerinde durulduğu dikkat çekmektedir
KONU ALANI VE KAZANIMLARIN İNCELENMESİ
Kazanım sayılarının toplam kazanımlar arasında edindiği yüzdelikler incelendiğinde en fazla artışın “Dünya ve Evren” konu alanında yüzde 3.2 oranında, en fazla azalmanın ise yüzde 5.5 oranında “Fiziksel Olaylar” konu alanında meydana geldiği ve diğer konu alanı olan “Canlılar ve Hayat” alanında yüzde 1.9’luk, “Madde ve Değişim” alanında ise yüzde 0.4 oranında artışın olduğu görülmektedir. 2013 öğretim programında kazanım yüzdelerinin biraz daha birbirine yakın değerlere ulaştığı ve 2005 öğretim programında çok az bir yüzdeliğe sahip “Dünya ve Evren” konu alanının 2013 öğretim programında öneminin arttığı dikkat çekmektedir.
Yine benzer şekilde ders saati oranları karşılaştırıldığında “Fiziksel Olaylar” konu alanında yüzde 3.9 oranında ve “Dünya ve Evren” konu alanında yüzde 2.9 oranında artışın olduğu, “Madde ve Değişim” alanında yüzde 6.8 oranında ve “Canlılar ve Hayat” konu alanında ise yüzde 1 oranında azalma meydana gelmiş olduğu görülmektedir.
Genel anlamda öğretim programındaki bu sayısal değişimler karşılaştırılınca bazı konu alanlarına ayrılan fazla kazanım ve ders sürelerinin diğerlerine yaklaştırılması yoluna gidildiği ve büyük oranda diğer kısımlardan daha az yer ayrılan “Dünya ve Evren” konu alanında biraz daha artışa gidildiği dikkat çekmektedir.
Beşinci Sınıf Fen Dersi Öğretim Programının incelenmesi
2013 öğretim programında ortaokulun diğer sınıflarında yer alan sıralamaya daha yakın bir düzenleme gerçekleştirildiği fark edilmektedir. Özellikle üst üste aynı konu alanının gelmemesine dikkat edildiği gözlemlenmektedir. Ünite başlıklarına bakıldığında ise daha özelleştirilmiş ve kapsamı daha daraltarak kullanılan ifadelerin kullanıldığı görülmektedir.
2005 öğretim programında “Dünya, Güneş ve Ay” olan ünite yerine “Yerkabuğunun Gizemi” ünitesinin getirildiği dikkat çekmektedir. Bunun nedeninin öğrenciye yakından-uzağa ilkesine uygun olacak biçimde öğretmenin gerçekleştirilmesi amaçlanmış olabileceği söylenebilir.
Elektrik ünitesi genellikle ilk yada orta ünitelerde yer almasına rağmen burada son ünitelere bırakılmıştır.
Özellikle ışık ve ses ünitesi son ünite olmaktan kurtarılmış ve 4. Ünite olarak kitapta yerini almıştır.
Altıncı Sınıf Fen Dersi Öğretim Programının incelenmesi
2013 öğretim programı konu alanlarındaki sıralamada da değişikliğe gidilmeden aynı düzen takip edilmiştir. Konu alanlarına ait ünite başlıkları incelendiğinde 2005 öğretim programında yer alan birinci ve beşinci sıradaki ünitelerin 2013 öğretim programında yer değiştiği görülmektedir. Öğrencilere 2013 öğretim programında “Canlılar ve Hayat” konu alanında ilk olarak “Vücudumuzdaki Sistemler”daha sonra ise “Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ünitesi verilmektedir. Yine burada dikkat çeken diğer bir nokta ise ünite isimlerinde yapılan değişikliklerdir. Bunlar;
- 2005 öğretim programında bulunan “Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ünitesi, 2013 öğretim programında “Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” olarak,
- 2005 öğretim programında bulunan “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesi, 2013 öğretim programında “Elektriğin İletimi” olarak ve
- 2005 öğretim programında bulunan “Vücudumuzda Sistemler” ünitesi de, 2013 öğretim programında “Vücudumuzdaki Sistemler” olarak değiştirilmiştir.
Bir başka dikkat çeken durum ise 2005 öğretim programında “Yer Kabuğu Nelerden Oluşur?” ünitesinin yerine “Dünyamız, Ay ve Yaşam Kaynağımız Güneş” ünitesi getirilmiştir. Başka bir deyişle 2005 öğretim programındaki 5. ve 6. sınıfta yer alan “Dünya ve Evren” konu alanına ait ünite başlıkları 2013 öğretim programında yer değiştirmiştir.
- sınıf öğretim programı incelendiğinde toplam kazanım sayısının 199’dan 52’ye indirildiği görülmektedir. Ünitelerin kazanım sayılarına bakıldığında en fazla azalmanın “Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ünitesinde, en düşük azalmanın ise “Madde ve Isı” ünitesinde meydana geldiği fark edilmektedir.
Diğer sınıflarda olduğu gibi 6. sınıf öğretim programında da toplam ders saatiyle ilgili bir değişikliğe gidilmemiş ve 144 saat olarak belirlenmiştir. Öngörülen ders saati sürelerine bakıldığında değişikliğe gidilmeyen “Kuvvet ve Hareket” ile “Madde ve Isı” üniteleri dışında, diğerlerinin hepsinde değişikliğe gidilmiştir. En fazla ders saati azalmasının “Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ile “Maddenin Tanecikli Yapısı” ünitesinde olduğu, en fazla artışın ise “Canlılar ve Hayat” konu alanında bulunan “Vücudumuzdaki Sistemler” ünitesinin ders saatinde gerçekleştiği görülmektedir.
Bu sınıfta da elektrik konusu son ünite yapılmış ışık ve ses daha öne alınmıştır.
Yedinci Sınıf Fen Dersi Öğretim Programının incelenmesi
- sınıf konu alanlarında sayı olarak azalmaya gidilmemiş ancak sıralamalarında bazı değişiklikler yapılmıştır. 2005 öğretim programında 2. ve 3. sırada yer alan “Fiziksel Olaylar” konu alanlarının arasına “Madde ve Değişim” konu alanı getirilmiştir. 5. ve 6. konu alanlarında da yer değişikliği gerçekleştirilerek üst üste aynı konu alanının gelmesinin önüne geçilmeye çalışıldığı görülmektedir. Konu alanlarında meydana gelen değişiklikler doğal olarak ünite sıralamalarını da etkilemiştir. Ayrıca bazı ünitelerin isimlerinde ileri derecede farklılaşma gerçekleştiği görülmektedir. Bu ünitelere;
- 2005 öğretim programında “Vücudumuzda Sistemler” olan isim yerine 2013 öğretim programında “Vücudumuzdaki Sistemler”,
- 2005 öğretim programında “Kuvvet ve Hareket” olan isim yerine 2013 öğretim programında “Kuvvet ve Enerji”,
- 2005 öğretim programında “Işık” olan isim yerine 2013 öğretim programında “Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması”,
- 2005 öğretim programında “İnsan ve Çevre” olan isim yerine 2013 öğretim programında “İnsan ve Çevre İlişkileri”,
- 2005 öğretim programında “Yaşamımızdaki Elektrik” olan isim yerine 2013 öğretim programında “Elektrik Enerjisi”,
- 2005 öğretim programında “Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi” olan isim yerine 2013 öğretim programında “Güneş Sistemi ve Ötesi” isimleri verilmiştir.
İsminde değişikliğe gidilmeyen tek ünite ise “Maddenin Yapısı ve Özellikleri” ünitesi olmuştur.
Tablo 5’e göre; 7. sınıf 2005 öğretim programında 204 olan kazanım sayısı 2013 öğretim programında 78 olarak belirlenmiştir. Toplam kazanım sayılarında en fazla azalmanın “Fiziksel Olaylar” konu alanında, en az azalmanın ise “Dünya ve Evren” konu
alanında yapıldığı görülmektedir. Ünite bazında incelendiğinde ise en fazla azalmanın “Maddenin Yapısı ve Özellikleri” ünitesinde gerçekleştirildiği dikkat çekmektedir.
Ders saati toplamı 144 saat olarak sabit kalmakla birlikte kazanımlarla orantılı değişimler yapıldığı gözlemlenmektedir. Öngörülen ders saatlerinde ise “Elektrik Enerjisi” ve “Güneş Sistemi ve Ötesi” ünitelerinde artışın yaşandığı, diğer ünitelerin hepsinde ise azalmaya gidildiği ve en fazla ders saati azalmasının “Kuvvet ve Enerji” ünitesinde olduğu dikkat çekmektedir.
Ders saati oranlarında artışın “Kuvvet ve Enerji”, “Elektrik Enerjisi” ve “Güneş Sistemi ve Ötesi” ünitelerinde; düşüşün ise “Vücudumuzdaki Sistemler”, “Maddenin Yapısı ve Özellikleri” ve “İnsan ve Çevre İlişkileri” ünitelerinde meydana geldiği görülmektedir. “Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması” ünitesinin ders saati oranında ise herhangi bir değişiklik olmamıştır. Yine bu ünitelerin ders saati oranlarında en fazla artış yüzde 5.5 oranında “Kuvvet ve Enerji” ünitesinde, en fazla düşüş ise yüzde 4.2 oranında “İnsan ve Çevre İlişkileri” ünitesinde gerçekleşmiştir
Sekizinci Sınıf Fen Dersi Öğretim Programının incelenmesi
- sınıf konu alanlarında ve ünite sayılarında herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. 5. ve 6. sıradaki konu alanlarının yerleri değiştirilmiş bu da doğrudan ünitelerinde yerlerinin değişmesine sebep olmuştur. Ayrıca ünite isimlerinde dikkat çekici farklılıklar oluştuğu görülmektedir. 2005 öğretim programında “Hücre Bölünmesi ve Kalıtım” olan ünitenin adı “İnsanda Üreme, Büyüme ve Gelişme” ünitesi olarak değiştirilerek önceki sınıfların ünite başlıklarıyla bağlantılı hale getirilmiştir. ”Kuvvet ve Hareket” ünitesinde ise tam tersi bir değişiklikle konu alanı özelleştirilmiş ve üniteye “Basit Makineler” adı verilmiştir. Bir diğer değişiklik ise 2005 öğretim programında 8. sınıflar için “Ses” ünitesine yer verilirken, bu ünitenin adı “Işık ve Ses” olarak değiştirilerek içeriğinin de değiştirilmesini zorunlu kılmıştır. “Dünya ve Evren” konu alanına ait olan “Doğal Süreçler” ünitesine ise 2013 öğretim programında “Deprem ve Hava Olayları” adıyla yer verilmiştir.
“Maddenin Yapısı ve Özellikleri”, “Canlılar ve Enerji İlişkileri” ile “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitelerinin isimlendirilmesinde ise herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir.
2005 öğretim programında 197 olan kazanım sayısı 2013 öğretim programında 78 olarak belirlenmiştir. Konu alanı çerçevesinden baktığımızda en fazla azalmanın “Fiziksel Olaylar” konu alanında olduğu, ünite açısından değerlendirdiğimiz de ise en fazla azalmanın “Maddenin Hâlleri ve Isı” ünitesinde olduğu fark edilmektedir.
Ders saatleri için öngörülen toplam sürede diğer sınıflarda olduğu gibi 8. sınıflarda da değişikliğe gidilmemiştir. 8. sınıflarda yalnızca “Maddenin Yapısı ve Özellikleri” ünitesinin ders saatinde azalmaya gidildiği ve bunun 12 saat gibi ciddi bir değer olduğu dikkat çekmektedir. En yüksek ders saati artışı “Deprem ve Hava Olayları” ünitesinde olmakla birlikte “Basit Makineler”, “Işık ve Ses” ile “Maddenin Hâlleri ve Isı” ünitelerinin ders saatleri de arttırılmıştır. “İnsanda Üreme, Büyüme ve Gelişme”, “Canlılar ve Enerji İlişkileri” ile “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitelerinin ders saatlerinde ise herhangi bir değişiklik olmamıştır.
Ders saati oranları karşılaştırıldığında “İnsanda Üreme, Büyüme ve Gelişme”, “Canlılar ve Enerji İlişkileri” ile “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitelerinde değişiklik yapılmadığı görülmektedir. Yine ders saatinde olduğu gibi tek ve en büyük düşüşün yüzde 8.3 oranında “Maddenin Yapısı ve Özellikleri” ünitesinde olduğu dikkat çekmektedir. En yüksek artış ise yüzde 4.2 oranında “Deprem ve Hava Olayları” ünitesinde olmuştur. Diğer üç ünite olan “Basit Makineler”, “Işık ve Ses” ile “Maddenin Hâlleri ve Isı” ünitelerinin ders saatleri ise yüzde 1.4 oranında artmıştır.
Tüm sınıflarda genel olarak çalışma kitapları kazanımların pekiştirilmesi için iyi bir yardımcı iken yeni öğretim programında çalışma kitaplarının kaldırılması büyük bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır.
Öğretmen kılavuz kitapları da her ne kadar öğretmeni kısıtlayıcı yönlendirici olarak göze çarpsa da kılavuzdaki bazı açıklayıcı bilgiler öğretmene yol göstermektedir.
Ders kitaplarının daha renkli olması ve klasik kitap görüntüsünden kurtulması gerektiği göze çarpmakta ayrıca öğrencinin ders kitabını açtığında sanki oyuna başlar gibi bir hisle bilgileri kontrol etmesi ve kazanımları alması öğrenmeyi kolaylaştıracak başlıca etkenlerden biri olacaktır.
Bir yanıt bırakın