Eğitim programı nedir?

Eğitim programının tanımı yazarların eğitim anlayışlarına, felsefelerine ve planlı eğitimin hangi boyutlarda olabileceğine ilişkin görüşmelerine bağlı olarak değişmektedir. Bu çerçevede eğitim programı da değişik kesimler tarafından farklı şekilde tanımlanmıştır. Bu tanımlamaların en çarpıcı olanları ise eğitim programını konular listesi, ders içeriği, derslerin sıralanması, okul içinde ve dışında öğretilen her şey anlamında kullananlardır. Bunlara örnek vermek gerekirse;  Eğitim programları, okullardaki eğitimin planlı, programlı olmasını sağlayan planlardır diyebiliriz. Bir başka ünlü araştırmacı ise eğitim programını “yetişek” sözcüğü ile adlandırmış ve programı bir çeşit öğrenme yaşantıları düzeni olarak ifade etmiştir. Yakın dönemdeki başka bir araştırmacı ise eğitim programını bir okul ya da eğitim kurumunda yer alan ve öğrenme, öğretme faaliyetlerini kapsayan kurum içi ve kurum dışı eğitim etkinlikleri olarak tanımlamıştır. Programla ilgili tüm bu tanımlamalar ışığında eğitim programını, okulda bireye kazandırılması düşünülen özellikleri, başka bir deyişle hedefleri, bu özellikleri kazandırıcı nitelikteki eğitim durumlarını, yaşantılar sonucunda davranışlardaki değişmenin derecesini anlamaya yarayacak sınama durumları ve sınama sonucunda elde edilecek verilere dayalı olarak yapılacak değerlendirmeyi içeren bir tasarı olarak tanımlarsak yanlış olmayacaktır.

Genel olarak eğitim programında dört öğe bulunmalıdır. Bunlar;

• Amaç (Hedef) : Düzenlenmiş yaşantılar yoluyla öğrencilere kazandırılması öngörülen davranış ve özellikleri ifade eder. Amaçlar çeşitli biçimlerde sınıflandırılmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı Bloom’un bilişsel, duyuşsal yani duygusal ve devinsel amaçlar şeklinde yaptığı sınıflamalardır. Eğitim programında amaç, neden ve niçin sorularına cevap vermelidir.
• İçerik (Müfredat) : Bir öğretim programında üzerinde durulacak konular ya da gerçekleştirilmesi öngörülen etkinliklerdir. İçerik, ne öğretelim sorusuna cevap vermelidir.
• Eğitim Durumu (Öğrenme-öğretme etkinlikleri) : Öğrencilere istenilen davranışları kazandıracak öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi ve uygulanmasıdır. Eğitim durumları, öğrenme ve öğretme olarak iki boyutta ele alınır. Eğitim durumlarında öğretme-öğrenme etkinliklerinin belirlenmesi gereklidir. Eğitim durumu nasıl öğretelim sorusuna cevap vermelidir.
• Değerlendirme (Sınama durumları) : Amaçlara ne ölçüde ulaşıldığının belirlenmesine ilişkin çalışmalardır. Eğitimde ölçme ve değerlendirme kapsamında söz edilen ilkeler kapsamında düzenlenecek sınama durumları hedefleri ölçebilecek bir nitelikte olmalıdır.