Kırgızistan Okullarında Eğitim ve Öğretim

Anahtar Kelimeler: Eğitim, öğretim, okul, öğretmen, öğrenci,teknoloji

Özet: Sovyetler Birliği sonrası bağımsızlığını kazanan ülkelerin birincisi olan Kırgızistan’da eğitim ve öğretim adına okullarda çeşitli problemler yer almaktadır. Başlıca problem alanları yönetim, insan kaynakları, finansman, alt yapı, eğitim programları, öğretim yöntemleri, bilgi ve teknoloji olmak üzere değişik başlıklarda toplanabilir.

Fakat önemli sorunlar olmasına rağmen eğitim ve öğretimin önemi herkesçe benimsenmiş ve imkanlarının zorlu olmalarına bakılmaksızın güzel gelişmeler de yaşanmaktadır. Bu güzel gelişmelere Türkiye Cumhuriyeti olarakta önemli katkılar yapılmaktadır. Fakat katedilmesi gereken daha çok uzun bir yol vardır .

Kırgızistan’da bulunulan süre içerisinde oradaki bir çok eğitim kurumu yönetici ve öğrencileriyle çok değişik çalışma, gözlem,anket ve araştırmalar yapılmış, konferanslara katınılmıştır. Zorlu olmasına rağmen uygulanan çok güzel faaliyet, proje ve yöntemlerle tanışılmış, bunların tesbit edilen eksikliklerin giderilmesi ile eğitim öğretim seviyesinin çok güzel seviyelere ulaşacağı kanısına varılmıştır.

Öncelikle öğretmenlerin yeterliliklerinin belirlenmesi ve ihtiyaç duydukları eğitim konularının tespit edilmesi gereklidir. Günümüz insan portresi çok renkli olması sebebiyle okulların bu renkliliğe cevap verebilecek durumda olması gerekir. Bu sebeple gerek fiziki şartları gerekse de eğitim öğretim ve sosyal imkanlarıyla ve de iyi öğretmenlerle öğrencilerin çok iyi yetişmesi sağlanabilir.

Sovyetler Birliği ülkelerinden birisi olan ve o dönemde Kırgız Soyvet Birliği Cumhuriyeti diye adlandırılan günümüzde resmi adı Kırgız Cumhuriyeti veya resmi kısa adı Kırgızistan olarak kullanılmaktadır. Orta-Asya’nın kuzeydoğusunda, Tien Şan ve Pamir Altay dağ sıralarında bulunmaktadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 2 750 m’dir. Yüzölçümü 198500 km² dir (kara 191300 km², su 7200 km²). Komşuları kuzeyinde Kazakistan, güneydoğu ve doğusunda Çin Halk Cumhuriyeti, batısında Özbekistan ve güneybatısında Tacikistan bulunmaktadır. Ülkenin başkenti Bişkek, resmi dilleri Kırgızca (Devlet Dili) ve Rusçadır. (Resmi Dil olarak anayasal statü verilmiştir). Ülke Başkent dışında 7 idari bölgeye ayrılmıştır. Başkent Bişkek’e ise özel bir statü verilmiştir. Kırgız Cumhuriyeti’nin idari bölgeleri; Çuy, Issık Göl, Narın, Talas, Calal-Abad, Oş ve Batken’dir. Nüfusu yaklaşık 5 milyon civarıdır. Bu nüfusun yaklaşık %60’ı kadın %40’ı erkektir. Bu nüfusun %35’i kent, %65’i kırsal nüfus oluşturuyor. Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı; Çocukluk ve gençlik çağındakiler % 38.1, çalışma çağındaki nüfus % 52.7, çalışma çağının üstündeki nüfus % 9.2. Nüfusun kompozisyonu; Kırgız Cumhuriyeti Milli İstatistik Komitesi verilerine göre, ülkede 80 civarında farklı etnik grup mevcuttur. Kırgız (67,4), Özbek (14,2), Rus (%10,3), Uygur (%1), Ukraynalı (%0,7), Diğer (%6,4). Nüfusun dini dağılımı; Müslüman %84, Rus Ortodoks %15, Diğer % . Okur-yazar Oranı % 95, İlköğretim Okulları (2008-2009) : 2 100, İlköğretimdeki Öğrenci Sayısı (2008-2009) : 1 157 700 kişi Üniversiteler (2008-2009) : 47 (31 Devlet Üniversitesi, 16 Özel Üniversite) Yüksek Öğrenimdeki Öğrenci Sayısı (2008-2009) : 206 000 kişi. (TİKA-Ülke Raporu)

Eğitim ve öğretime büyük önem verilen Kırgızistan’da çocuklar eğitim-öğrenimlerine okul öncesi eğitim kurumları olan kreş ve anaokulu ile başlarlar. Daha sonra genel olarak ilköğretim ve lise öğrenimlerini aynı okulda devam ettiği başlangıç sınıfları ve üst sınıflarda devam ederler. İlköğretim ve lise toplam 11 yıldır. Okullarda 1-5 ilk, 6-9 II kademe ve 10-11. sınıflar III. kademe olarak nitelendiriliyor. Veliler çocuklarını 9. Sınıfa kadar okutmak mecburiyetindedirler. 9. Sınıf sonunda öğrenciler, milli eğitim bakanlığının belirlediği anadil (Kırgızca veya Rusça), ikinci dil (Kırgızca veya Rusça) ve matematik branşlarından kesin, ayrıca üç branştan da seçmeli olarak devlet imtihanına girerler. Bu imtihanlar sonucunda başarılı olan öğrencilere II. kademeyi bitirme diploması verilmektedir. Öğrenci bundan sonra öğrenimine aynı okulda devam edebilir veya mesleki liselere gidebilir. 11 sınıfı bitiren öğrenciler, 9. sınıftakine benzer bir devlet imtihanı sonucunda temel eğitim dönemini tamamlamış olurlar. Başarılı olan öğrencilere diplomaları bakanlığın belirlemiş olduğu tarihte velilerininde katılımıyla törenle verilir. Eğitim-öğretim 1 eylülde başlar, 25 mayısta sona erer ve dört çeyrekten oluşur.

Kırgızistan, Sovyet döneminden beri çok uluslu bir ülke olmasından dolayı ortak dil Rusçadır. Bu sebeple öğrenciler, gerek anaokulunda gerekse birinci sınıftan itibaren eğitim dili isteğe bağlı olarak Kırgızca sınıfta veya Rusça sınıfta bulunabilirler. Ayrıca ülkenin güneyinde Özbek nüfusunun fazla olduğu kesimlerde de eğitim dili Özbekçe olan sınıflar mevcuttur. Bundan başka birde öğrencilerin ders durumlarına ve özelliklede matematik dersi göz önünde bulundurularak gimnazium özel sınıfları oluşturulmaktadır.

Ülke genelinde branş olimpiyatlarına büyük önem verilmektedir. Bu olimpiyatları Milli Eğitim Bakanlığı organize eder ve köy okulları dahil tüm okullar katılabilir. Etap etap yapılan olimpiyatlarda okul içi elemelerinde başarılı olan öğrenciler okullarını ilçe olimpiyatlarında temsil ederler. Sonraki etapta her branşın birincisi ilçeyi il etabında temsil eder. Daha sonra il birincileri ilini bölge olimpiyatında temsil eder. Bölge etabından sonra ülke genelinden her branşın birincileri biribiriyle yarışırlar ve ülke sonucu belirlenmiş olur. Ülke sonucuna göre ise ülke takımları belirlenir ve dünya olimpiyatlarına katılma hakkı kazanırlar.

Bu olimpiyatlar tüm okulların sene başından itibaren öğretmen ve olimpiyata hazırlanan öğrencilerin canlı kalması ve kendilerini yetiştirmeleri açısında önemli bir yer teşkil etmektedir. Zira başarısız olan okullar ve bölgeler eğitim ve öğretim olarak mercek altına alınmaktadırlar. Başarılı bölge, okul, idareci ve öğretmenlere ise gerek bakanlık gerekse il milli eğitim müdürlükleri tarafından değişik ödüller verilir. Öğrencilere başarı belgeleri ve ödülleri de Milli Eğitim Bakanı’nında katıldığı toplu kapanış programında verilir.

11 sınıfın sonunda yapılan merkezi üniversite sınavı (Genel Cumhuriyet Testi) ile öğrenciler üniversiteye yerleşirler. Bu imtihan bakanlık ve anlaşmalı kuruluşla beraber gerçekleştirilir ve sonucunda ilk 50 altın sertifika ile ödüllendirilir. Bu sertifikayı alan öğrenciler istedikleri üniversitelere ücretsiz girme hakkına sahip olurlar. Bunun dışındaki öğrenciler ise üniversitelerin belirlediği ücretsiz ve burslu kontenjanlardan faydalanmak üzere puanlarına göre seçim yaparlar. Ayrıca diğer akademi ve devlete ait yüksek öğrenim kurumlarına yerleşebilme bu imtihan sonucunda gerçekleşmektedir. Bu imtihanda öğrenciler anadil (Kırgızca veya Rusça), matematik ve girmek istedikleri bölümün seçmeli dersinden çıkacak soruları cevaplarlar. Öğrencilerin yüksek öğrenim kurumlarına yerleşebilecekleri tek imkan bu sınav değildir. Bundan başka gerek devlet gerekse özel üniversitelerin kendi bünyelerinde yaptıkları imtihanlarla öğrenciler belirlenen ücreti ödeyerek okuyabilirler. Ayrıca öğrenciler, SAT, toefl vb imtihanlarla dünyanın değişik ülkelerindeki üniversitelere veya Türkiye’de ki üniversitelere yerleşebilecekleri YÖS (Yabancı Öğrenci Sınavı) ve TCS (Türki Cumhuriyetler Sınavı) sınavlarına kayılabilirler. Öğrenciler bu sınavlara çok yoğun bir ilgiyle hazırlanmaktadırlar.

Kırgızistan’da bulunulan süre içerisinde oradaki bir çok eğitim kurumu yönetici ve öğrencileriyle çok değişik çalışma, gözlem,anket ve araştırmalar yapılmış, konferanslara katınılmıştır. Zorlu olmasına rağmen uygulanan çok güzel faaliyet, proje ve yöntemlerle tanışılmış, bunların tesbit edilen eksikliklerin giderilmesi ile eğitim öğretim seviyesinin çok güzel seviyelere ulaşacağı kanısına varılmıştır.

Sovyetler Birliği sonrası bağımsızlığını kazanan ülkelerin birincisi olan Kırgızistan’da eğitim ve öğretim adına okullarda çeşitli problemler yer almaktadır. Başlıca problem alanları yönetim, insan kaynakları, finansman, alt yapı, eğitim programları, öğretim yöntemleri, bilgi ve teknoloji olmak üzere değişik başlıklarda toplanabilir. Öncelikle öğretmenlerin yeterliliklerinin belirlenmesi ve ihtiyaç duydukları eğitim konularının tespit edilmesi gereklidir. Günümüz insan portresi çok renkli olması sebebiyle okulların bu renkliliğe cevap verebilecek durumda olması gerekir. Bu sebeple gerek fiziki şartları gerekse de eğitim öğretim ve sosyal imkanlarıyla ve de iyi öğretmenlerle öğrencilerin çok iyi yetişmesi sağlanabilir.

Özellikle ülkenin kırsal kesimlerinde fiziki durumları iyi olmayan bir çok okul mevcuttur. Öğretmenlerin çalışma şartları ve imkanlarının darlığı öğrencilerin eğitimlerini çok ciddi etkilemektedir. Bazı okullarda öğretmenler kendileri sponsor bularak okul için gerekli olan eğitim-öğretim materyallerini temin etmektedirler.

Okul kitaplarının yetersiz olmasıda eğitim-öğretimi aksatan diğer bir unsur olarak göze çarpmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak bakanlık değişik projeler çerçevesinde bazı kuruluşlarla beraber çözüm üretmektedir.

Önemli sorunlar olmasına rağmen dönemin cumhurbaşkanının eğitim ve öğretimde “21. yy’ın kadroları” programı çerçevesinde bir çok reform gerçekleştirilmiştir. Bu reformlar sayesinde eğitim ve öğretimin önemi herkesçe benimsenmiş olup imkanların zorlu olmasına bakılmaksızın güzel gelişmeler kaydedilmektedir.

Her okul, 5 yılda bir bakanlık tarafında kurulan bir komisyon tarafından teftişten geçmektedir. Bu teftişte her öğretmenin ve okul idaresinin; okul, öğrenci ve eğitim-öğretimle alakalı geçmiş 3 yılı kontrol edilmektedir. Ayrıca gelecek 3 yıllık ve 5 yıllık gelişme planları da talep edilmektedir. Bu teftişten sonra yeterli görülmeyen durumların düzeltilmesi için süre verilerek eksikliklerin tamamlanmasına fırsat verilmektedir.

Çoğunluktaki okul binaları Sovyet döneminde yapılmıştır. Değişik yardımlarla yeni okullar yapılmaktadır. Okul binaları genellikle büyük bir bahçe içerisinde ağaca ve yeşilliğe önem verilerek kurulmuştur. Okulların spor ve sosyal tesisleride iyi planlanarak kurulmuş olup öğrencilerin bilgi, beceri ve kabiliyetlerinin gelişmesi için değişik klup faaliyetleri yürütülmektedir. Velilerinde bu konuda çok duyarlı olmaları çocukların küçük yaştan itibaren sosyal bireyler olarak yetişmesini sağlamaktadır. Öğrencilerin üretken ve girişimci yapılarıda dikkate değer bir özellik olarak bulunmaktadır. Okullarda hafta sonları yapılan çevre temizlikleri öğrencilerin okullarını temiz ve düzenli kullanmaları adına önemli bir faaliyettir.

Geleceğin ilim ve fikir dünyasına yön veren, sağlıklı nesillerin yetişmesinde büyük rol oynayan öğretmenlere Kırgızistan’da da büyük önem verilmektedir. Öğretmenlere almış oldukları başarılar neticesinde bakanlık tarafından değişik ödüller sunulmaktadır. Ayrıca öğretmenlere yönelik her yıl “yılın öğretmeni” yarışması yapılmakta olup dereceye giren öğretmenlere cazip hediyeler verilmektedir. Bu yarışmalarda öğretmenler bilgi ve becerilerini göstermektedirler.

Bu güzel gelişmelere Türkiye Cumhuriyeti olarakta önemli katkılar yapılmaktadır. Fakat katedilmesi gereken daha uzun bir yol vardır.

Kırgızistan, Türkiye’nin eğitim, ekonomi ve kültür alanları başta olmak üzere bir çok konuda anlaşma ve çalışma yaptığı dost ve kardeş bir ülkedir. Bağımsızlığını kazandığı ilk günden başlayarak hep sıcak ve güzel ilişkiler içerisinde olmuştur. Bu ilişkiler sayesinde bağımsızlığının ilk yılından itibaren açılan eğitim kurumları bulunmaktadır. Bu eğitim kurumlarında bir çok Kırgız öğrenci eğitim görmekte, Türkiye’yi ve Türk insanını yakından tanıma fırsatı bulmaktadır. Bu sebeplede bu okullar Türkiye ile Kırgızistan arasında sadece eğitim-öğretim olarak değil aynı zamanda kültürel ve dostluk açısından da çok önemli bir köprü vazifesi görmektedir.

1992 yılında TC Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Kırgız-Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi, Kırgız-Türk Anadolu Lisesi, 1996 yılında Türkçe’nin öğretilmesi ve geliştirilmesi için TÖMER, 1999 yılında ülkede bulunan TC vatandaşlarının zorunlu eğitim çağına girmiş çocuklarının eğitim gereksiniminin karşılanması için Bişkek İlköğretim Okulu açılmıştır. Bu okullarda eğitim-öğretim dili Türkçe’dir.

Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti Hükümetleri arasında Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesinin kurulmasına dair 30/09/1995 tarihinde İzmir’de imzalanan anlaşmanın her iki ülke yetkili makamlarınca onaylanmasını takiben kurulmuştur. Fiilen eğitim-öğretim faaliyetlerine 1997-1998 eğitim-öğretim yılında başlamıştır. Manas Üniversitesinde öğretim dili Türkçe ve Kırgızca’dır.

1992 yılında Kırgız Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı ile yapılan anlaşma sonucunda 3 lise ile eğitim öğretim hayatına başlayan Uluslararası Sebat Eğitim Kurumları bugün 19. yılında 14 lise, 1 üniversite (Atatürk Alatoo Üniversitesi), 1 dil ve bilgisayar öğretim merkezi (SECOM) ve 1 uluslararası okul (Silk Road) ile eğitim öğretim hayatına devam etmektedir.

21. yy teknoloji, dil, bilgi ve bilgiyi doğru kullanma çağı olmasından dolayı bu okullar gerek öğretmen kadrolarıyla, gerek fiziki şartlarıyla, gerek öğrenci profiliyle ve gerekse eğitim-öğretim müfredatıyla Kırgız Halkı için çok büyük bir kazanç olmuştur. İyi eğitimli, dil bilen, teknolojiyi kullanabilen öğrenciler kısa zamanda gerek ulusal gerekse uluslararası yarışmalarda ülkelerini başarıyla temsil etmişlerdir ve etmektedirler.

Bu okullardan öğrenciler, Türkçe, Rusça, İngilizce ve kendi dilleri de olmak üzere dört dil bilerek, bilgisayarı iyi bir şekilde kullanmasını öğrenerek ve diğer dersleride iyi bir şekilde öğrenerek mezun oluyorlar. Ve mezun olan öğrencilerin tamamı başta Türkiye olmak üzere farklı ülkerde veya kendi ülkelerinde üniversiteyi kazanıyorlar.

Ayrıca Türk İşbirliği ve Kalkındırma Ajansı (TİKA)’da Kırgızistan’da bir çok konuda olduğu gibi eğitim ve öğretim alanında da önemli katkılarda bulunmuştur. Özellikle kırsal kesimlerdeki okulların derslik ihtiyaçları, bilgisayar ve sinevizyon ihtiyaçları karşılanmıştır. Ayrıca ülke genelindeki elektrik kesilme problemine karşı bir çok okula jeneratör alınmıştır. Oş ilinde bulunan Kırgız Özbek Üniversitesi bünyesinde Türkoloji fakültesi açılmış olup burada da öğrencilere Türkçe eğitimi yapılmaktadır.

Celal-Abat ilindede 1993 yılından itibaren Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı tarafından İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi bünyesinde fakülte ve bölümler açılmıştır. Türk Dünyası Fakültelerinde Türk Dünyası’nın dört bir yanından gelen öğrenciler 17 yıldır öğrenim görmektedir. Başta Kırgızistan olmak üzere, Türkiye, Özbekistan, Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Tataristan, Tacikistan, Afganistan, Suriye ve daha birçok yerden öğrencisi bulunmaktadır. Türk Dünyası Fakülteleri’nin mezunlarının bir kısmı kendi ülkelerine dönüp önemli vazifeler üstlenirken diğer bir kısmı da Türkiye’de yüksek lisans ve doktora eğitimlerini yapmaktadırlar.

Bu kurumlar her fırsatta dost ve kardeş ülke Kırgızistan ile ilişkilerinin gelişmesinde etkin rol oynamaktadır. Yaklaşık 1500 kadar Kırgız öğrenci Türkiye’deki değişik üniversitelerde okumaktadır.

Uluslararası kuruluşlardan Dünya Bankası, Aga Khan Vakfı, USAID, Soros Vakfı, UNICEF, UNESCO vd. Kırgızistan’a eğitim konusuyla ilgili bazı proje ve araştırmalar yapılmış, raporlar hazırlanmıştır. Hazırlanan bu raporlar doğrultusunda belirlenen problem ve eksikliklerin giderilmesi için gerek finansman olarak gerekse eğitim konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Yetiştirme seminerleri, kurslar düzenlenerek öğretmenlerin daha verimli çalışmalarına imkan sağlanmaktadır. Ayrıca başarılı öğrencilerin seçilerek başta ABD olmak üzere bir kısım ülkelerde belirli bir süre eğitim almalarına imkan verilmektedir.

Kırgızistan, Rusya, Amerika, İngiltere, Çin, İsrail başta olmak üzere bir kısım ülkelerin önem verdiği bir ülkedir. Bu ülkeler özellikle eğitim-öğretim alanında okul, ders materyali ve öğretmen yardımı yapmaktadır. Ülke genelinde gönüllü ders veren bir çok yabancı öğretmen mevcuttur. Ayrıca bu ülkelerin değişik yollarla, kısmen veya tamamen desteklediği okullar mevcuttur. (Cavendish School, Aga Han Mektebi ve Üniversitesi, Amerikan Üniversitesi, Amerikan Uluslararası Okulu, Kuveyt Mahmut Kaşgari Üniversitesi, 61. Mektep vd.)

Kırgızların tarihinde her zaman kendilerine yol gösteren alimleri, toplumu yönlendiren yazarları ve hatipleri, Manas gibi cesur yiğitleri, başka milletlerce tanınmış bilim adamları olagelmiştir. (Sözcü Ö. F.,2009)

Manas destanıyla Kırgız halkı cesurluğu, yiğitliği, tarihini öğrenmektedir. Ayrıca Manas Destanından alınmış olan 7 nasihati kendisine bir rehber olarak belirlemiş olup, okullarda ve üniversitelerde bu çerçevede dersler verilmektedir. (Sözcü Ö. F.,2009)

Cengiz Aytmatov ise sadece kendi memleketinin değil, bütün Avrasya’nın temsilcisi, kendi zamanının ve Türk dünyasının gururu, aydın filozofu, Türkçe konuşan kardeş ülkeler ve halklar arasında medeniyet elçisi olmuştur. (Sözcü Ö. F.,2009)

O’nun kaleminden çıkan tabiat sevgisi, ebedi ve bitmez muhabbet, ahlaki yüksek değerler Kırgız insanının yüreğine işlemiştir. (Sözcü Ö. F.,2009)

O’nun gözünde öğretmen, eserlerindeki “Birinci Öğretmen” Düyşön Hoca gibi, coğrafya dersine giren İnkamal Hoca gibi; öğrencilere çağdaş ve ahlaki eğitim veren, onları adaletli yetiştiren, çocukları seven, onların geleceğini düşünen temiz niyetli, tecrübeli öğretmenlerdir. Öğrenciler ise “Ak Gemi”deki Nurgazi, “Birinci Öğretmen”deki Altınay gibi, “Erken Gelen Turnalar”daki Sultanmurat ve Mırzagül gibi ilime susamış, Kırgız milletinin geleceği için ızdırap çeken; Kırgız milletinin bilgili, ahlaklı öğrencilerdir. (Sözcü Ö. F.,2009)

Dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov, ölmeden önce yaptığı son konuşmasında Türk dünyasının tekrar canlanarak, ortak kültürüne sahip çıktığını söylemiştir. Kırgızistan’da ki Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesi’nde konuşan Aytmatov, “Öğrencilik yıllarımızda Türkiye’nin nerede olduğunu dahi bilmiyorduk. Sovyetler zamanında bizlere Türkiye hakkında hiçbir bilgi verilmiyordu. Şimdi ise Türk Üniversiteleri çatısı altında tüm Türki Cumhuriyetlerinden öğrencilerin bir arada bulunduğunu görüyorum. Bu tabloyu yaşamak çok güzel bir duygu” demiştir. (SözcüÖ.F.,2009)
“Devlet toplumun iyiliği ve varlığının aracıdır. Devletin varlığı toplumun ihtiyaçlarından doğmuştur. Sağlam kişilerden kurulmuş bir toplum, sağlam bir devlet oluşturur. Bu üçünün (kişi, toplum, devlet) birleşimi sağlam medeniyet doğurur ki bunların tümünün temeli de sağlam bir eğitime dayanır. Şüphesiz, kendi bilincine ulaşmış, maddi ve maneviyatı gelişmiş dengeli bir akla, vücut ve ruha sahip kimselerden oluşan bir toplum çok daha sağlam ve dayanıklı bir devlete temel olabilecektir.”(Kemal Karpat 2005:56)

Konuyla ilgili çalışmaların sonuçlarına dayalı olarak,

• Kırgızistan’da eğitim sisteminin, organizasyon ve yönetim, insan kaynakları, finansman, alt yapı, eğitim programları, öğretim yöntemleri, bilgi ve teknoloji boyutlarının geliştirilmesine hız verilmesi gerekmektedir. (Mehmet Şişman-Asım Arı, 2008)

• Öğretmen yetiştirmeye dönük programların ve hizmet içi eğitim programlarının kapsamı, yeniden yapılandırılmalıdır. (Mehmet Şişman-Asım Arı, 2008)

• Hizmet içi eğitimin kalitesini yükseltmek için hizmet içi eğitim merkezleri, yeni teknolojilerle donatılmalı; kursların kalitesi yükseltilmelidir.

• Öğretmen niteliğini yükseltmek için internetten ve uzaktan eğitimden yararlanılmalıdır.

• Okulların fiziki yapıları yenilenmeli ve yeni okullar kazandırılmalıdır.

• Okulların derslik ihtiyaçları hızlı bir şekilde giderilmelidir.

• Okulların teknik ve teknolojik donanımları geliştirilmeli ve devamlı yenilenmelidir.

• Öğretmenlik mesleği gerek maddi gerekse manevi yönüyle yenilenerek insanların özeneceği bir meslek haline getirilmelidir

• Öğrencilerin, hayat okuluna hazırlandıkları okul hayatı sürecini kabiliyetlerini en iyi şekilde geliştirebilecekleri, araştırmalarını verimli bir şekilde yapabilecekleri, sevdikleri ve özledikleri bir duruma getirilmelidir.

KAYNAKLAR

Karpat K (2005) Barış köprüleri Dünyaya Açılan Türk Okulları-Yurt dışındaki Türk Okullarının Değeri ss. 55-63

Sözcü Ö.F.(2009) Aytmatov ve Türk Dünyası, Diyalog Avrasya Dergisi, No:29,

ss 42-46.

Şişman M. ve Arı A. (2008) Kırgızistanda Eğitimin Temel Problemleri ve Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitim İhtiyacı, (6. Uluslararası Türk dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Türk Dünyasında Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri,CelalAbat ) ss 90-98

TİKA Ülke Raporu(2009)www.tika.gov.tr