İslam toplumları eğitim kurumları konusunda sıkıntı çekmemiştir. Erkam’ın evi müslümanların yetiştiği ilkokul işlevini görmüş, arkasından peygamber mescidi, daha sonra diğer camiler birer eğitim kurumu olarak her seviyeden insanın yetiştirildiği yerler olmuştur. İslamiyet’in ilk günlerinden beri İslam toplumlarında okuma yazmanın öğretilmeye başlanmasını Kur’an-ı Kerim’in ilk inen “oku” ayeti kerimesinin bir yansıması olarak görmek gerekir.
Medreselerin asırlar boyunca Osmanlı Devleti’ndeki hukukçuları, din adamlarını, öğretmenleri, çoğu idareci sınıfı hatta hekim ve mühendisleri yetiştiren bir eğitim ve öğretim kurumu olduğunu hatırlamak bu kurumların önemini ortaya koymaktadır.
Kısaca değineceğimiz İslam toplumunun eğitim seyrinde Osmanlı devleti, kurmuş olduğu medrese teşkilatıyla nasıl bir fonksiyon icrâ ediyordu? Kurmuş olduğu bu medreselerde eğitim- öğretim yapılanması ve yetiştirilen kişiler Osmanlı’nın bilime verdiği önemi ne derecede açığa çıkarıyordu? sorularının cevabı bu çalışmada incelendi ve çalışma bu doğrultuda şekillendi.
Çalışmamızda, Osmanlı medrese sisteminin tarihi gelişimi, teşkilat yapısı ve eğitim-öğretime verilen önem ele alınmıştır.
Medrese vakfiyeleri, ilmiye kanunnameleri ve uygulamayı aksettiren çeşitli belgeler, medreselerin çok yönlü akademik yapısını ve eğitim kademelerindeki işleyişi bize açıkça göstermektedir.
Araştırma sonuçlarına göre Osmanlı medrese anlayışı ile batı bilimi arasında bir duvar bulunmadığı, Osmanlılar’ın bilime set çekmedikleri görülmüştür. Batı bilimi ile 16. yy’dan itibaren ilişki kurdukları; selektif bir transfer yaptıkları ortaya çıkarmıştır. Bazı yanlış anlamaların aksine “Osmanlı Medreleri’nde verilen eğitimin “Arap ve Fars dillerindeki ilmin eksik ve bazen de yanlış bir devamından ve sadece dinî bilgilerden ibaret” olmadığı bilgisine; astronomide, matematikte, coğrafyada vs. özgün katkıları olduğuna dikkat çekilmiştir.
Osmanlı Devleti Ortaçağ İslam Dünyası bilimsel birikimini kullanarak ve devam ettirerek bu ilmi Arapçaya aktarmış ve Osmanlı medreselerindeki eğitim – öğretim çerçevesinde çeviriler yolu ile devralmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Medreseleri, Eğitim-Öğretim.
Bir yanıt bırakın